Energie

1. Bespaar zoveel mogelijk energie

De goedkoopste en snelste manier om je milieu-impact op het gebied van energie te verkleinen is door het besparen op energieverbruik. Onderzoek laat zien dat 25% tot 30% energiebesparing realistisch is. Dit kan door een combinatie van gedragsveranderingen en kleine en grote investeringen.

1.1 Zet de verwarming lager

Elke graad lager ingesteld verwarmingstemperatuur levert een besparing van ca. 6% op. Op veel plekken zoals woningen of kantoorruimtes voldoet een temperatuur van 19 of 20 graden. 

1.2 Stel een temperatuur per ruimte in 

Door middel van slimme thermostaten of slimme radiatorknoppen kan per ruimte de verwarmingstemperatuur worden ingesteld. Als je de verwarming in weinig gebruikte ruimtes lager of uit zet bespaar je veel energie.

1.3 Zet verwarming later aan en eerder uit 

Een uur korter verwarmen kan zo’n 10% besparing op het energieverbruik realiseren. Normaliter behoud je met een uur eerder aan of uitzetten van de verwarming tevens voldoende comfort. 

1.4 Douche korter

Een gemiddelde douchebeurt duurt 8 minuten, probeer deze eens terug te brengen naar 5 minuten.

1.5 Ventileer na zonsondergang

Met het ‘s nachts doorluchten van je woning kan de temperatuur binnenshuis met 3 tot 4 °C worden verlaagd. Hiermee bespaar je energie op het gebruik van je koelsystemen. 

1.6 Plaats tochtstrips

Door gaten en kieren bij deuren en ramen ontsnapt makkelijk warme lucht. Door het plaatsen van tochtstrips wordt dit tegengegaan. Doordat het veelal makkelijk zelf geplaatst kan worden zijn de kosten erg laag, waardoor de strips zich makkelijk terugverdienen.

1.7 Plaats radiatorfolie

Veel warmte van radiatoren die voor het raam staan of tegen een koude buitenmuur, verdwijnt vrijwel rechtstreeks naar buiten. Aandacht voor dit probleem is dus geen overbodige luxe. Als u een warmteschild achter de radiator plaatst, kan het warmteverlies met ca. 70% worden teruggebracht. Het schild bestaat uit een plaat van bijvoorbeeld hardboard waarop warmte reflecterend materiaal is aangebracht. De investering is gering als u de schilden zelf plaatst. De materiaalkosten bedragen ca. €5/m2. De jaarlijkse besparing bedraagt ca. 10 tot 15 m3 aardgas/m2 bij een buitenmuur. Bij het voorkomen van warmteverlies door enkel glas bedraagt de besparing ca. 20 tot 50 m3 aardgas/m2 glasoppervlak. (€10 tot €50 per m2).

1.8 Plaats folie op enkel- en dubbelglas kozijnen en ramen

Plaats folie op plekken waar het kouder en tochtig aanvoelt. Folie is niet alleen energiebesparend maar ook comfort verhogend. Ook houdt de folie wat warmte tegen in de zomer. Kozijnfolie is gemakkelijk zelf aan te brengen en daardoor erg goedkoop (€2,50 per m2). De folie plak je op de kozijnen en fohnt het strak. Het is niet de bedoeling dat het aangeraakt wordt na plaatsing en na een aantal jaar zal de folie verweren en vies worden.

1.9 Installeer Energieregistratie- en BeheerSysteem (EBS) en analyseer je energieverbruik

Een EBS registreert en analyseert je energieverbruik en maakt inzichtelijk waar eventuele verspillingen zitten. Met een EBS krijg je inzicht waar je onnodig energie verbruikt. Zo kan het zijn dat de verwarming, ventilatie of koeling op bepaalde tijden onnodig aanstaan, dit gebeurt bijvoorbeeld vaak in het weekend of in de nacht. Met EBS data merk je dit eenvoudig op en stel je de instellingen van de energieverbruikers zo optimaal mogelijk in. 

Om het energieverbruik in te zien is een slimme meter nodig en energie registratie en monitoring software.

1.10 Installeer een slimme thermostaat

Een slimme thermostaat regelt de temperatuur en ventilatie op een effectievere manier dan een standaard thermostaat. Met een slimme versie kun je instellen dat je ‘s nachts of als je niet thuis bent niet onnodig energie verbruikt. De thermostaat is ook vaak uitgerust met een bewegingssensor, hiermee stel je de verwarming, ventilatie en/of koeling nog efficiënter af dan met een tijdklok. Tevens kan de thermostaat, mits je installaties het toelaten, ook per kamer het klimaat instellen. Zo kun je voorkomen dat in weinig gebruikte ruimtes energie verspilt wordt.

1.11 Maak alle verlichting LED

Een LED lamp gebruikt 70 tot 80% minder elektriciteit dan een gloeilamp of halogeenlamp bij een gelijke lichtopbrengst. LED alternatieven voor spaarlampen (PL-lampen) gebruiken 50% minder elektriciteit. Deze kunnen meestal ook vervangen worden in het bestaande armatuur. Naast het feit dat LED lampen zuiniger zijn, gaan ze ook nog langer mee, waardoor u minder kosten maakt voor het vervangen van de verlichting.

1.12 Plaats tijdschakelaars

Schakel apparatuur met een tijdschakelaar uit op momenten dat ze niet aan hoeven te staan. Check wanneer ventilatie, ruimtekoeling en andere apparatuur daadwerkelijk aan moeten staan en zet deze uit wanneer dat kan.

In een gemiddeld pand staan veel apparaten altijd op stand-by (denk aan computers, koffieapparaten, tv’s en tv-ontvangers, stereo’s en receivers, bluetooth apparaten). De meeste van deze apparaten kunnen volledig uitgeschakeld worden zonder dat dit de werking verstoort.

1.13 Installeer waterbesparende douchekoppen

Een waterbesparende douchekop bespaart zo’n 3 tot 4 liter water per douchebeurt.

1.14 CV-systeem en radiatoren waterzijdig laten inregelen

De cv-pomp stuwt het water door de radiatoren, het komt echter voor dat de radiatoren dicht bij de pomp meer water aangeboden krijgen dan radiatoren verderop in het gebouw. Hierdoor is de retourwatertemperatuur in de cv-ketel te hoog, wat tot gevolg heeft dat de ketel zichzelf (te vroeg) uitschakelt en de radiatoren niet allemaal even goed warm worden. Door waterzijdig-inregelen wordt het water gelijkmatiger door de radiatoren gepompt en worden alle ruimten even snel warm. Een ander voordeel van waterzijdig inregelen is dat de temperatuur verlaagd buiten openingstijden verlaagd kan worden omdat het gebouw sneller opwarmt.

1.15 Installeer bewegingssensoren voor verlichting

Plaats in ruimten waar niet continu mensen aanwezig zijn, zoals een magazijn of een opslagruimte, sanitair, vergaderruimtes en sommige kantoren aan- of afwezigheidsdetectie (ook wel bewegingsmelder). Met sensoren wordt vastgesteld of iemand in het vertrek aanwezig is. Is dit niet het geval dan schakelt de verlichting na een bepaalde tijd automatisch uit. In sommige situaties kan je ook een deurschakelaar gebruiken (bijvoorbeeld in kasten of koelcellen).

1.16 Plaats radiator ventilatoren

Radiatorventilatoren verhogen de warmte-afgifte van een radiator en/of convector. De ruimte warmt met de ventilatoren sneller op en voelt comfortabeler door de gelijkmatige luchtstroom. Het is daarmee mogelijk om de temperatuur van het verwarmingssysteem te verlagen en hetzelfde verwarmingsvermogen te behouden. 

1.17 Installeer warmteterugwinning systeem in douche

Zo’n systeem haalt de warmte uit het weglopende douchewater en gebruikt dit om het koude douchewater op te warmen. Hiermee kun je tot wel 50% van je energieverbruik bij het douchen besparen.

1.18 Isoleer muren, dak en vloer (bij voorkeur met natuurlijke en lokale materialen)

Isolatiemateriaal heeft milieu-impact bij aanschaf maar na installatie bespaar je er veel energie mee. Na het isoleren van je woning kan het gasverbruik tot wel de helft lager worden!

Kies bij voorkeur voor natuurlijke materialen zoals hennep, zeegras of vlas. Dit gaat veel langer mee dan synthetisch materiaal en kan zelfs een milieu positieve werking hebben omdat het CO2 opslaat.

Je woning volledig isoleren vergt een flinke investering, maar deze betaald zich termijn wel dubbel en dwars uit. De waarde van je woning wordt het dubbele van het geinvesteerde bedrag meer waard.

Mocht het isoleren van je hele huis te duur zijn kijk dan of je alleen de kamer kunt isoleren waar je het vaakst zit. Dan blijft die lekker warm op koude dagen en kan de verwarming in de andere kamers lager gezet worden.

1.19 Installeer infrarood verwarmingspanelen

Infraroodverwarming is een efficiënte manier van verwarmen, vooral als er veel geleefd en gewerkt wordt op specifieke plekken en waarbij de overige ruimtes onnodig verwarmd worden. Met infraroodverwarming kunnen deze plekken verwarmd worden als ze gebruikt worden en kan de verwarming (automatisch) uitgeschakeld worden als de plek verlaten wordt. Met efficiënt geplaatste warmtepanelen kan de ruimte-temperatuur enkele graden lager ingesteld worden (mits het pand goed geïsoleerd is).

1.20 Installeer HR++ glas

Een gebouw verliest veel warmte via het glasoppervlak. HR++ glas isoleert bijna drie keer zo goed als oud dubbel glas. Dit komt oa. door een coating en een isolerend gas tussen de platen. Bijkomend voordeel van deze investering is dat daarmee de waarde van het pand direct toeneemt, het label verbetert, het gebouw in de zomer beter koel te houden is en dat isolerend glas omgevingsgeluiden absorbeert.

1.21 Installeer zonwering

Zonwering houdt in de zomer warmte buiten en in de winter warmte binnen. Hierdoor hoeft er minder verwarmd en gekoeld te worden.

1.22 Plaats groen rondom je bedrijfspand

Volgens onderzoek van Wageningen Universiteit zorgt een boom op een warme dag voor net veel koelte als 10 airco’s. Dit doet de boom door schaduwvorming en waterverdamping, hierbij koelt de omringende lucht af. Ook kan de waarde van je huis bij aanwezigheid van bomen met 5.000 euro stijgen. En als je fruitbomen en struiken plant kan je tevens genieten van bijvoorbeeld gratis (biologische) appels, peren, bramen en druiven.

1.23 Maak een groen/sedum dak

Creeer op plekken waar geen zonnepanelen mogelijk zijn een groen dak. Hiermee bouw je een natuurlijke isolatieschil om je huis, bevorder je de biodiversiteit in je omgeving en sla je CO2 op. Ook gaat je dak nog eens langer mee omdat het minder bloot staat aan de natuurlijke elementen. Gemiddeld kost een groendak tussen de 45 en 100 euro per vierkante meter (excl. btw en incl. aanleg).

2. Stop met fossiele brandstoffen

2.1 Kies een schone energieleverancier

De schoonste energie is energie die wordt opgewekt uit bronnen die niet opraken en die bij opwekking weinig tot geen schadelijke impact veroorzaken. Voorbeelden zijn zon, wind, aardwarmte en sommige vormen van waterkracht. Deze bronnen zijn veel duurzamer dan ‘grijze’ energie opgewekt uit kolen, olie, aardgas, biomassa en kernenergie. Grijze energie stoot bij verbranding veel CO2, stikstof, fijnstof en roet uit. En de winning van deze brandstoffen gaat gepaard met veel natuurvernietiging, milieuschade, landgebruik en waterverbruik. Energie uit biomassa is bijvoorbeeld zelfs de grootste reden van onze negatieve impact op de wereldwijde natuur. Dit omdat er ontzettend veel hout voor gekapt en verbrand moet worden. 

Het inkopen van duurzame energie is vele malen natuurvriendelijker, bespaart tot wel 50% water en is vaak even voordelig als het inkopen van niet-duurzame energie.

2.2 Ruil gasfornuis in voor elektrische kookplaat

Koken op elektra is schoner en gezonder dan koken op gas. Er vind dan geen gasverbranding meer plaats en dit scheelt veel CO2-uitstoot. Als je de elektriciteit voor de kookplaat ook nog opwekt met duurzame bronnen kun je helemaal CO2 vrij koken! 

Ook is koken op elektra beter voor je gezondheid omdat je sommige gevaarlijke stoffen die vrijkomen bij koken op gas niet meer inademt. Hiermee voorkom je long en hart problemen. Tevens worden er astma gevallen mee beperkt. 

Woningeigenaren krijgen na aanschaf €400 subsidie van de overheid. Hiermee wordt elektrisch koken ook nog eens financieel aantrekkelijker dan koken op gas.

2.3 Installeer een elektrische warmtepomp

Een elektrische warmtepomp is een duurzame manier van verwarmen (en koelen!) en vervangt de traditionele gasgestookte CV ketel. De warmtepomp maakt met elektriciteit en omgevingswarmte uit de buitenlucht warmte. Doordat een warmtepomp gebruik maakt van de natuurlijke energie in de buitenlucht kan een rendement worden behaald wat 3 tot 5 keer hoger ligt dan het rendement van de gasgestookte CV ketel. 

Een warmtepomp systeem maakt geen gebruik van de fossiele brandstof aardgas maar van elektriciteit die ook op een duurzame manier kan worden geproduceerd.

De meest geschikte afgiftesystemen zijn lage temperatuur systemen zoals vloerverwarming en lage temperatuur convectoren en radiatoren. Voor een goede werking van het systeem is belangrijk dat uw pand een goede isolatie-waarde heeft. Zorg er voor dat er voldoende isolatie van de gevel, ramen, vloer en het dak aanwezig is. 

Een warmtepomp aangesloten op een centraal verwarming systeem zoals vloerverwarming kost momenteel (exclusief subsidies) zo’n €10.000. Airco’s zijn goedkoper maar kunnen per unit slechts 1 of 2 ruimtes verwarmen (en koelen) omdat zij niet via een centraal verwarming systeem werken maar via lucht circulatie.

De verbeteringen op het gebied van prijs en installatie gaan gelukkig snel. Een Amerikaans bedrijf is al in staat om warmtepompen te leveren die binnen een half uur geinstalleerd zijn en waarbij de installatie- en verbruikkosten op slechts €50 per maand uitkomen.

Let er bij de aanschaf van een (airco) warmtepomp op dat je een installatie kiest die geen gebruik maakt van F-gassen. Als F-gassen weglekken uit de installatie hebben ze een broeikaseffect dat honderden keren sterker is dan dat van CO2.

2.4 Vermijd verwarmen met houtkachel en open haard

De negatieve milieu- en gezondheidsimpact van hout verbranding is zeer groot. Naast CO2, koolmonoxide en fijnstof komt er bij houtverbranding ook nog andere gifstoffen vrij. Zij veroorzaken gezondheidsklachten zoals benauwdheid, hoofdpijn, slaapproblemen en een groter risico op astma en hart- en vaatziekten. Houtkachels zorgen voor 450 keer meer luchtvervuiling dan gasgestookte CV-ketels. Mocht gas of elektrisch verwarmen echt niet mogelijk zijn (door bijvoorbeeld de hoge gasprijs), kies dan voor een pelletkachel. Deze is een stuk minder vervuilend dan een traditionele houtkachel.

3. Gebruik je eigen energie

3.1 Installeer zonnepanelen

Bij zonnepanelen wordt zonlicht opgevangen en omgezet in elektriciteit. Een gangbaar zonnepaneel van 1,8 m² levert in Nederland ongeveer 340 kilowattuur per jaar op. Als er op uw locatie teruggeleverd en gesaldeerd mag worden dan kunnen de zonnepanelen door de bijkomende subsidies en belastingvoordelen binnen ongeveer 6 tot 8 jaar worden terugverdiend.

Kies bij een nieuwe zonnepaneel voor een milieu-vriendelijke versie. Bijvoorbeeld die van Solarge, zij maken panelen in Nederland. Circulair en met een lage CO2-productiefootprint, waar de achterste laag van het paneel (backsheet) geen PFAS bevat, en zonder het giftige zware metaal antimoon.

Probeer je oude zonnepanelen als ze nog werken een 2e leven te geven want panelen zijn nog moeilijk te recyclen, giftige stoffen belanden daarbij in het milieu en waardevolle grondstoffen zoals silicium en zilver kunnen er niet uitgehaald worden. Kapotte panelen belanden ook vaak in het milieu van Afrikaanse landen.

3.2 Plaats batterij voor zonne-energie opslag

Zonnepanelen kunnen meer energie opwekken dan dat er gebruikt wordt, maar je hebt ook energie nodig op momenten dat de zon niet schijnt. Door het toepassen van een accu kan de opgewekte energie op een later moment worden gebruikt. 

Bij veel zon laadt de batterij overdag op. Zodra ‘s avonds energie wordt gebruikt springt de batterij bij en levert het energie naar de meterkast. Op die manier gebruik je ook zonnestroom als de zon even niet schijnt. De opgeslagen energie van de zonnepanelen kan dus op een later moment, wanneer het nodig is, worden vrijgegeven. ‘s Avonds moeten er vaak ook hogere energietarieven betaald worden dan overdag, deze hogere tarieven worden vermeden d.m.v. accu’s. 

En als je de energie uit de batterijen niet gebruikt blijft het daarin in vrij lang opgeslagen. Moderne thuisbatterijen met lithium-ion technologie verliezen slechts 2 a 3% energie per maand.

De levensduur van een accu kan sterk variëren (tussen 5 en 20 jaar) en hangt af van hoe deze gebruikt wordt. De fabrieksgarantie is meestal 10 jaar. 

Neem in je investeringsoverwegingen mee dat de prijzen van batterijen de komende jaren waarschijnlijk flink zullen gaan dalen.

Om de milieu-impact van de aanschaf te beperken kan er gekozen worden voor 2e hands of gerecyclede batterijen. Dit zijn vaak batterijen die eerder gebruikt zijn in elektrische auto’s. Hierna kunnen ze nog prima worden gebruikt voor energieopslag in bedrijfspanden. Zo wordt de levensduur van de accu verlengd en wordt de milieu-impact verkleind.

Vermijd batterijen die kobalt, nikkel en mangaan bevatten, daar zijn bij productie risico’s op mensenrechtenschending vastgesteld. Er zijn betere alternatieven, zoals LFP (lithium-ijzer-fosfaat) batterijen.